Wil jij je data met mij delen? - Terugblik Solid Symposium 2025
Universiteit Leiden hostte op 24 en 25 april het 3e Internationale Solid Symposium (https://www.sosy2025.eu/). Onder leiding van prof. dr. Mirjam van Reisen en haar team was een internationaal gezelschap bijeen om de laatste wetenschappelijke inzichten te delen over Social Linked Data, de uitgangspunten van open data en de FAIR principes. Na twee dagen deep dives in presentaties, posters en papers duizelt het – en dat is een goed teken. Want onderliggend aan alle wetenschappelijke onderbouwingen ligt iets nog mooiers – en helemaal in lijn met de Smart Humanity thema’s van onze beroepsgroep: hoe maken we de wereld mooier en beter door de inzet van onze kennis en technologie. ‘Tech meets Social’.
Sir Tim Berners-Lee, de pionier van ons internet is een van de aanjagers van de Solid-beweging. Eerst vanuit het MIT, nu via het Open Data Institute (ODI). In een tijd dat iedereen er met jouw persoonlijke data vandoor gaat is het de hoogste tijd dat iedereen weer eigenaar wordt van zijn eigen persoonlijke data. Het internet kan daar nog steeds bij helpen, door als platform te dienen voor een web dat data kan helpen verbinden, in plaats van documenten op te slaan. Okay, dat is wat te simpel beschreven – maar de lijn is helder, en die heeft grote implicaties. Iedereen zijn eigen persoonlijke kluisje met data (een POD), waarbij je zelf beslist welke data je met wie en onder welke voorwaarden deelt. Dat levert bijna een ‘mer à boire’ op aan stappen om daar te komen. Nieuwe architecturen, nieuwe afspraken over standaarden, nieuwe indexeringen en nieuwe afsprakenstelsels. De paradox is dat juist de laatste ontwikkelingen in de technologie hierbij kunnen gaan helpen. Door alle wetenschappelijke bijdragen heen zijn daarbij twee interessante trends waarneembaar.
De eerste is: hoe bouw je aan wederzijds vertrouwen? Want als je data gaat delen, moet je de ander wel vertrouwen. Veel is op te lossen met wetten, standaarden en security protocollen. Maar niet alles. Want eenmaal gedeeld….is gegeven. En als een partij eenmaal gegevens heeft, wat gaat die er dan mee doen. Gelukkig verouderen persoonlijke gegevens snel, het blijven instabiele elementjes met een zekere halfwaardetijd.
En ten tweede, hoe maak je technologie die er op is gericht het huidige systeem en daarmee verdienmodellen van big tech, big farma en big agro te veranderen. Aan te vallen zelfs. Een nieuwe systemische benadering van het internet zou bedrijven als Meta en Alphabet in een enorme spiraal naar beneden kunnen brengen – ze zijn immers voor meer dan 90% afhankelijke van advertenties en de verkoop van jouw gegevens. Er zijn start-ups en technologiebedrijven die op de ontwikkelingen springen. Maar wie betaalt dat? En een deel van die technologie-ontwikkeling wordt weer gefinancierd door NGO’s – waarvan enkelen een dubieuze achtergrond hebben en in ieder geval niet controleerbaar of democratisch handelen.
Duizelt het al? Dan wordt het nog erger, want ook bedrijven als Alphabet ontwikkelen nu speciale voorzieningen om ‘klanten’ te helpen met hun persoonlijke datakluizen. Super handig, want die kluizen vormen de basis voor ieders persoonlijke AI-assistenten.
Kortom, het is en blijft een ratrace voor aandacht en het vertrouwen van mensen. Op de conferentie in Leiden is er meer dan een sprankje hoop. Door data komen burgers weer in hun kracht. De initiatieven op gebied van gezondheid, het voorspellen van epidemieën (het Virus Outbreak Data Network – VODAN - initiatief), de ontwikkelingen in de agri-sector. Ze spreken meer en meer tot de verbeelding. Niemand wil meer dat als een grote NGO (denk aan USAid) een project stopt, ook al de data van bijvoorbeeld patiënten en stakeholders verdwenen is. Dus ook de businessmodellen van NGO’s die zich te veel als profit-organisatie gedragen staan onder druk.
De KNVI draagt graag bij aan het op de trommel slaan voor deze prachtige Solid en Open Data ontwikkeling – en ondersteunt de wetenschappelijke voortgang. En ik zelf wens ons allen ook een beetje meer van dat positieve activisme toe!
Wouter Bronsgeest, duo-voorzitter KNVI
Over de auteur
